"هیچ بخش بدی وجود ندارد" عنوان جدیدترین کتاب دکتر ریچارد شوارتز مبدع رویکرد سیستم های خانواده درونی یا آی اف اس در رواندرمانی است. دکتر شوارتز در این کتاب در 11 فصل با بیانی ساده به آموزش روش آی اف اس در شناخت دنیای درون و شفابخشی از این طریق می پردازد. در هر فصل تمریناتی برای احساس تجربی مطالب عنوان شده در آن فصل وجود دارد که کمک بسیار زیادی در فهم و درک موضوعات مطرح شده در کتاب می کند.
در مقاله ی حاضر قصد دارم چکیده ای از مطالبی که به نظر می رسد برای اولین بار ارائه شده است و همچنین نکات جالب مقاله بپردازم.
به نظر می رسد این کتاب که توسط نویسنده در سن 71 سالگی و پس از 4 دهه تحقیق و پژوهش و توسعه ی مدل سیستم های خانواده ی درونی نوشته شده است، در واقع بیانیه ای است که در آن رسالت آی اف اس و دکتر شوارتز به شفافیت بیان می شود.
این کتاب در بخش های مختلف مثال های دنیای واقعی در سطوح مختلف فردی، اجتماعی و فرهنگی و جهانی در درون و میان انسان ها را تشریح می کند و نقش آی اف اس در تغییر آن ها را توضیح می دهد. مشکلات حال حاضر جهان از جمله بحران های زیست محیطی، نژادپرستی، مادی گرایی مفرط و ... در این کتاب به شکل جذابی بحث شده اند.
در ادامه خلاصه ای از بخش های مورد علاقه نویسنده ی مقاله به صورت گزیده مطرح خواهند شد.
در زمینه ی زیست محیطی دکتر شوارتز اعتقاد دارد که کره ی زمین که مانند ما انسان ها و سایر جهان به صورت سیستمی عمل می کند، یعنی اگر در جایی احساس کند نیاز به یک رفتار جبرانی برای بازگرداندن سیستم به تعادل وجود دارد آن را اعمال می کند. در این زمینه برای مثال آتشسوزی ها و سیل ها نشانه های طبیعت به انسان برای تغییر سبک زندگیش است و در عین حال روشی برای بازگرداندن وضعیت زمین به تعادل. دکتر شوارتز حتی در این بخش ویروس کرونا را علیرغم تاسفی که به خاطر از دست رفتن جان انسان ها میخورد، روش متعادل سازی طبیعت می داند که توسط رفتارهای افراطی بشر در استفاده بیش از حد از منابع طبیعت تحریک شده است.
در مورد نژاد پرستی عقیده ی دکتر شوارتز بر این است که این یک بار میراثی فرهنگی است که در اعماق وجود بسیاری از ما نهفته است حتی افرادی به بر علیه آن اقدام یا عمل می کنند و شاید احساس می کنند به هیچ وقت نژاد پرست نیستند. بنابراین همه ی افراد مخصوصا فعالان اجتماعی را دعوت می کند که در اعماق وجود خویش به دنبال این بارهای میراثی نژاد پرستی بگردند و آن ها را شفا دهند تا از جایگاه "خود" اقدامات اصلاحی خود را انجام دهند و در نتیجه تاثیرپذیری آن را افزایش دهند.
در بخش دیگری از کتاب دکتر شوارتز در مورد مادی گرایی افراطی و تبلیغ آن در جوامع صحبت می کند و عنوان می دارد که این مسئله دوباره ریشه در بارهای میراثی عمیق فرهنگی دارد که در زیر آن احساس عدم امنیت، ناکافی بودن و ... می تواند وجود داشته باشد.
در مورد بوجود آمدن دیکتاتوری دکتر شواترز عنوان می کند که موضوع دیکتاتوری در جوامع بشری بروز یک دیکتاتوری درونی در جهان بیرون است. در واقع فرد دیکتاتور ابتدا در درون خود دیکتاتور است. به زبان آی اف اس در فرد دیکتاتور یک بخش دیکتاتور وجود دارد که به دلایل مختلف تربیتی و فرهنگی می خواهد بسیاری از جنبه های منفی (از نظر فرهنگ یا ارزش مرسوم ) خویش را از بین ببرد، سرکوب کند یا انکار کند. بسیار از این افراد در جدال با بخش های وجودشان شکست می خورند زیرا آن بخش ها نیز انسان هایی هستند که برای بقای خویش می جنگند. اما در معدود افرادی که فرد بر تمام جنبه های نامطلوب فرهنگی خویش غلبه می کند دیکتاتوری بروز می کند. چون این فرد به سختی با بخش های وجود خویش جنگیده تا آن ها را مدفون کند نسبت به دیدن آن بخش ها در دیگران حساس تر است و می خواهد آن را در دیگران نیز از بین ببرد تا تمام تلاش هایش بر باد نرود و تلاشش برای سرکوب به خطر نیفتد چون وجود این بخش ها در دیگران بخش های مدفون شده ی او را نیز تحریک و فعال می کند. قساوت و بی رحمی در برخورد با بخش های درونی موجب قساوت و بی رحمی در رابطه با انسان های دیگر می شود. به طور کلی بر اساس دیدگاه آی اف اس شما هرکار با خودتان بکنید با دیگران نیز می کنید و هرکار با دیگران می کنید با خودتان نیز می کنید.
نکته ی دیگری که در کتاب وجود دارد در مورد ریشه های عمیق فرهنگی و بارهای میراثی هستند که به طور مکرر رفتارهای ناکارامد را بازتولید می کنند. دکتر شوارتز اشاره می کند که اگر کارخانه ای کاملا تخریب شود اما پایه های آن بر جای مانده باشد در صورت ساخت بنا دوباره همان محصول قبلی را تولید می کند. از این قیاس می توان در توضیح بازتکرار و بازتولید کلیشه های فرهنگی و خانوادگی در نسل های مختلف استفاده کرد. مثلا در فرهنگ ما وقتی داریوش در دعای خود بیان می کند که : "خدا این کشور را از دشمن، از خشکسالی و از دروغ حفظ نماید" ، در مورد کارخانه ای سخن می گوید که از 2500 سال پیش تا کنون در حال بازتولید بارهای میراثی است و اگر این بارهای میراثی مورد توجه، آگاهی و سپس رهاسازی قرار نگیرند، این کارخانه به تولید محصول خویش در طول هزاران سال دیگر نیز ادامه خواهد داد (مانند دستور قرمه سبزی !).
شوارتز پیش از این "خود" را معرفی کرده بود که برای تمایز آن با ضمیر اشاره خود آن را در زبان انگلیسی با حرف اول بزرگ یعنی اِس بزرگ نوشته بود. اکنون در کتاب "هیچ بخش بدی وجود ندارد" به ""خود"" ای اشاره می کند که تمام حروف آن به صورت بزرگ نوشته می شوند و او بیان می کند که این ""خود"" همان خدا یا هرچیز دیگری است که ادیان و سنت های مختلف به آن ایمان دارند و "خود" ما به این ""خود"" بزرگ متصل است. شوارتز عنوان می کند که جهان کنونی ما برای عبور از مشکلات بزرگی که دارد بیش از همیشه نیازمند میزان زیادی حضور و انرژی "خود" در تمام انسان هاست و رسالت ما این است که هم خودمان بیشتر در "خود" باشیم و هم کمک کنیم که دیگران نیز بیشتر در "خود" باشند تا از این طریق به هم متصل تر و به عنوان اعضای یک پیکره ی واحد با هم هماهنگ عمل کنیم تا مشکلات را از سر راه برداریم.
شوارتز در جایی به اینکه انسان ها مانند اعضای بدن هستند که از درد همدیگر نمی توانند آرام بگیرند، اشاره می کند؛ که من را یاد شعر سعدی بزرگ می اندازه که می فرمایند:
بنی آدم اعضای یکدیگرند که در آفرینش ز یک گوهرند
چو عضوی بدرد آورد روزگار دگر عضوها را نماند قرار
نویسنده: محمد مهراد صدر
